Thầy Tử Lộ vào chầu Khổng Tử
Gục đầu nức nở khóc như mưa
Thầy ơi nhớ những ngày rau cháo muối dưa
Con đội gạo đường xa nuôi mẹ.
1.
Nhưng hỡi ơi! Sau khi chiếm bảng khôi nguyên
thì mẹ cha đã vội bước qua đời.
Trên đường vinh quy bái tổ lòng con đau xót vô hồi
Tiếng trống dập dồn, tiếng chào mừng rộn rã
lời chúc tụng hoan hô, không có che lấp được
nỗi buồn riêng của một vị tân quan
khi liên tưởng đến phút trở về
gặp lại mẹ cha trong làn hương khói.
2.
Thầy ơi! Nhớ những ngày cùng song thân
náu nương dưới mái thảo đường.
Bên án thư con dùi mài kinh sử suốt đêm trường
Ngày ngày, mang giày cỏ mặc áo rơm
vượt trăm dặm đường xa đội gạo qua tiếng hát thiết tha
(Thơ Vân Tiên)
Còn cha còn mẹ như tiên
Mất cha mất mẹ như chim lạc đàn
Ai bỏ cha mẹ cơ hàn
Ngày sau trời phạt kêu đàng ăn xin.
3.
Trên đường gió bụi, sỏi đá gai chông
dầu làm rách chiếc áo rơm
đôi giày cỏ hay rướm máu gót chân
nhưng không có làm sờn lòng người đội gạo
khi nhớ đến cha mẹ thường nhắc câu:
“ Ngọc bất trác, bất thành khí
nhân bất học, bất tri lý”
và thường khuyên con dùi mài kinh sử
để chờ kịp khoa thi, chân con bước vội vàng
trên đường gai góc mà con đang ngỡ bước vào
cửa trường thi hầu chiếm giải mây rồng.
4.
Nhờ chí công ăn học, người được bảng hổ đề tên
nên vinh quy bái tổ cho rực rỡ tông đường
Nhưng về đến quê xưa thì cha mẹ không còn.
Ngày nay con được làm quan
Có xe song mã có vàng đầy kho
Đi đâu có trống có cờ
Cổng chào kết tụi, bến đò rắc hoa.
Nhưng con không còn mẹ còn cha.
Lòng con nào khác đám ma ban chiều.
5.
Hỡi quân hầu! Hỡi ngựa xe, hỡi cờ quạt hãy cùng ta
dừng lại phút giây trước nấm mộ hoang tàn.
Vì ngày vinh quy bái tổ chính là ngày giỗ của song đường
ta tạm cởi chiếc áo nhà quan mặc lại áo rơm
mang giầy cỏ, đầu đội chiếc thúng rách ngày xưa
ta muốn đi, đi trên con đường cũ tưởng niệm song thân.
Vì con đường gai góc từ nhà cũ đến làng xa
chính là con đường đi đã đưa ta đến cổng quan trường.
6.
Nghe chuyện thầy Tử Lộ đội gạo cúng tế mẹ cha cho nên
vua nước Sở liền cho quân sĩ kiệu chiếc thúng rách
áo rơm và đôi giầy cỏ tả tơi về trận triều ca
rồi nhờ các văn gia thi sĩ viết lại
một tấm gương hiếu thảo của một vị quan
đã đội gạo đường xa nuôi mẹ nuôi cha từ thuở cơ hàn.
Hỡi ai bất hiếu bất nhân
Xem gương Tử Lộ ăn năn sửa mình.
Lo cho cha mẹ tận tình
quan nào hiếu hạnh dân tình mến thương.
